“Бид уучлахгүй” хөдөлгөөнийхөн ХЗДХЯ-ны Төрийн нарийн бичгийн дарга Г.Билгүүний 51.6 сая төгрөгөөр албан өрөөгөө тохижуулсан талаарх баримтыг дэлгэж байсан. Мөн “ХЗДХЯ 71.5 сая төгрөгөөр хөшиг, 46.4 саяар хурлын чанга яригч авч, хоёр давхрын гэрээ хэлцлийн болон хурлын танхимаа 117,9 саяар тохижуулсан талаарх мэдээллийг тус яамны шилэн дансны мэдээллийг нягталж олсон байна.

“Бид уучлахгүй” хөдөлгөөний удирдагч Б.Мөнхцэлмэгтэй ярилцлаа.

ХУУЛЬ ХҮЧНИЙ БАЙГУУЛЛАГЫН ХАНДЛАГА НЬ ИРГЭН ТӨВТЭЙ БИШ, ДАРГА ТӨВТЭЙ БОЛСОН БАЙНА

-Дөрөвдүгээр сарын 27-нд “Машинтай жагсаал холбоо”-ны ерөнхий зохицуулагч Б.Цэгмидийг Өмнөговь аймгийн цагдаа нар зодсон талаар мэдээлэл гарсан. Иргэдийн эрх ашгийн төлөө тэмцэж байгаа залуучуудыг хуулийн хяналтын байгууллага байцааж, цагдан хорих тохиолдол цөөнгүй гардаг. Та үүнд ямар байр суурьтай байна вэ?

-Өчигдөр уурхайчид фэйсбүүк чатаар Б.Цэгмидийн зураг мэдээлэл явуулсан. Энэ мэдээллийн дагуу Цагдаагийн ерөнхий газарт очиж тодруулсан. Цагдаа нар зодсон зүйл байхгүй. Өөр байдлаар нүүр ам нь хавдсан байна гэсэн мэдээлэл өгсөн. Ер нь иргэн хүн тэмцэл хийгээд явахаар хуулийн процесс их төвөгтэй.

“Бид уучлахгүй” хөдөлгөөнөөс Улсын ерөнхий прокурорт Хуульзүйн дотоод хэргийн яамны тендер зарлахгүйгээр шууд худалдан авалт хөрөнгө орлогын мэдүүлэг өгсөн зэрэг 86 хуудас материалыг шалгуулахаар өгсөн. АТГ болон Улсын ерөнхий прокурорт гомдол өгөхөөр АТГ-аас дуудаж гэрчийн мэдүүлэг авсан. Мэдүүлэг өгөхөөр тухайн байгууллагын хаалгаар орохоос бүх зүйлд нэгжлэг хийж, утсыг хурааж авдаг. Бүх зүйлээ хураалгасны дараа мөрдөн байцаалтын өрөөнд орж мэдүүлэг өгдөг.

Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийг танилцуулдаг. Та өргөдөл гомдол өгсөн учраас гэрчээр мэдүүлэг авч байгаа гэдэг. Уг нь би хууль бус зүйлийг шалгуулах хүсэлт өгч байгаа хүн шүү дээ. Иймээс “Бид уучлахгүй хөдөлгөөн”-өөс авлигыг шийдэх шийдэл гэдэг зүйлийн УИХ-ын тамгийн газар, Ерөнхийлөгчийн тамгийн газар, Засгийн газар болон улс төрийн намуудад хүргүүлсэн. Шүгэл үлээгчдийг хамгаалах тухай хуулийг Авлигын эсрэг хууль, Ашиг сонирхлын хууль зэрэг холбогдох хууль тогтоомжид процессын өөрчлөлт оруулах хүсэлтээ ч өгсөн байгаа. Баримт нотолгоотой зүйлийг бариад очихоор Төрийн захиргааны төв байгууллага, Хууль зүйн яам өөрсдөө тайлбар хийдэггүй. Очихоор баривчилдаг. Намайг хоёр удаа баривчилж, 150 мянган төгрөгийн торгууль шийтгэл ногдуулсан. Энэ торгуулийг Чингэлтэй дүүргийн анхан шатны шүүх дээр хэрэгсэхгүй болгосон байгаа.

Цагдаагийн ерөнхий газар дарга нар болохгүй байна. Би хоёр удаа Хууль зүйн яаманд дээр баривчлагдаад очиход Чингэлтэй дүүргийн цагдаа нар маш ёсзүй өндөртэй ажилласан. Харин Цагдаагийн ерөнхий газрын даргын орлогч нь намайг Хууль зүйн сайд Ц.Нямдоржийг мөрдөж мөшгөсөн учраас хэрэг эрүү үүсгэнэ гэж дарамталсан. Хууль хүчний байгууллагын хандлага нь иргэн төвтэй биш, дарга төвтэй болсон байна. Үүнийг өөрчлөхийн тулд хуулийг өөрчлөх ёстой.

-Ямар үндэслэлээр торгууль арга хэмжээ авсан вэ?

-Төрийн байгууллагын үйл ажиллагаанд саад учруулж, танхайрсан гэдэг асуудлаар торгосон. Дараагийн торгуулийг зөвшөөрөлгүй жагсаал цуглаан зохион байгуулсан гэж байгаа. Хоёрхон хүн очиж байхад жагсаал цуглаан зохион байгуулсан гэж торгууль ногдуулсан.

ОДОО БИДНИЙ ЦУГЛУУЛСАН БАРИМТУУДЫГ АТГ ШАЛГАЖ БАЙГАА

-Хууль яамтай холбоотой асуудлаар нэлээд явж байгаа. Нэлээд их хэмжээний баримт байгаа гэж байна. Яам болон сайдаас ямар нэгэн тайлбар өгсөн үү? -Хууль зөрчсөн учраас тайлбарлаж чадахгүй. Төрийн өмчийн бараа үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулинд 10 сая дээш төгрөг дээр тендер зарладаг. Гэтэл тендер зарлахгүйгээр худалдан авалт хийсэн. Энэ баримт болон хөрөнгө орлогын мэдүүлгийг нь шалгуулахаар өгсөн байгаа.

Мөн хууль зүйн яаманд хоёр жил ажилласан туслахдаа хоёр өрөө байр өгсөн байна. Төсөвт суусан мөнгөнөөс давж, Хууль зүйн яамны том өндөр барилга баригдсан. Монгол банкнаас мөнгө гаргуулж бариулсан байгаа.

Энэ асуудал дээр өөрсдөө тайлбар өгч чадахгүй. Иймээс биднийг баривчилж цагдаагийн даргаар эрүүгийн хэрэг үүсгэнэ гээд дарамтлуулж байна. Одоо бидний цуглуулсан баримтуудыг АТГ шалгаж байгаа. Дөрвөн хэрэг нь мөрдөн шалгах хэлтэс дээр шалгагдаж байгаа. Нэг хөрөнгө орлогын мэдүүлэг дээр хяналт шалгалт хийж байна. Хуулийн хугацаа 60 хоног шалгаад надад хариу өгөх ёстой. Одоогоор сар болох гэж байна.

ТОМООХОН ТӨРИЙН ӨМЧИЙН ҮЙЛДВЭР ГАЗРУУДААС МӨНГӨ ХУЛГАЙЛЖ, СОНГУУЛИЙН МӨНГӨӨ БОСГОДОГ

-Бүх баримтаа хууль хяналтын байгууллагад шалгуулахаар өгчихсөн гэж байна. Хуулийн хугацаанд шалгаж дуусаад ямар нэгэн хариу өгөхгүй бол яах вэ?

-Ашиг сонирхлын зөрчил үүсч, янз бүрийн зүйл болж магадгүй. Гэхдээ цагаан цаасан дээр хараар бичигдсэн хууль байгаа учраас ямар нэгэн тайлбар өгөх ёстой. Хуулийн байгууллагын шалгалтын ажиллагаа хэрхэн гаргахыг хүлээж байна. Хэрэв бидний эсрэг гарвал иргэдийн дэмжлэг болон хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн дэмжлэгийг хүсэж, нийтийн анхааралд оруулна.

-Хууль зүйн яам өрөө танхимаа тохижуулсан асуудал яригдаад байгаа. Бусад яам нь дээр хууль зөрчсөн зүйл байна уу?

-Бид нар өөрсдөө судалж байгаад баримттай зүйл дээр шаардлага тавьж байгаа. Сүүлд Сангийн яам нь дээр очиж хүсэлт өгсөн байгаа. Төрийн банк 1.9 тэрбум төгрөгөөр жип машин худалдан авсан. Худалдан авсан гүйлгээ шилэн дансандаа байршуулсан. Харин гэрээгээ байршуулахгүй байгаа. Энэ шаардлагыг хүргүүлсэн. Төрийн банкны удирдлагууд холбогдож гэрээгээ байршуулна гэсэн. Гэтэл өнөөдрийн хүртэл гэрээгээ байршуулаагүй байна. Сонгууль дөхсөн ийм үед хяналт сайн тавих хэрэгтэй. Томоохон төрийн өмчийн үйлдвэр газруудаас мөнгө хулгайлж, сонгуулийн мөнгөө босгодог. Иймээс хяналт сайн тавих хэрэгтэй.

УУРХАЙЧДЫН ТЭМЦЛИЙН ҮР ДҮН ГАРСАН

“Эрдэнэс тавантолгой” ХК-ны ажилчид олон хоног тэмцсэн. Энэ тэмцлийн үр дүн гарсан байгаа. Та үүнд ямар байр суурьтай байгаа вэ?

-Иргэдийн 1072 хувьцаа “Эрдэнэс тавантолгой”ХК дээр байгаа. “Эрдэнэс тавантолгой”ХК сайн ашигтай ажиллаж байж, бид хувьцааны ногдол ашгийг авна. Гэтэл IPO гаргах зорилгоор “ Эрдэнэс Тавантолгой майнинг” ХХК байгуулсан. Энэ компани “Эрдэнэс тавантолгой”ХК –ний бүх үйл ажиллагаа авсан.

Бидний ногдол ашиг авах 1072 хувьцаа байхгүй болж, “Эрдэнэс тавантолгой”ХК ашигтай ажиллах боломжгүй болж байсан. Харин уурхайчид үүнийг эсэргүүцэж нэлээд хэд хоног тэмцсэн. Энэ тэмцлийн үр дүнд өчигдөр Ерөнхий сайд шийдвэр гаргаж, Засгийг газрын 296 тогтоолыг хүчингүй болгож, шийдвэрийг цуцалсан. Энэ нь иргэдийн тэмцэл болон шаардлагын үр дүн гэж харж байгаа. Хэрэв уурхайчид тэмцээгүй бол бидний 1072 хувьцаа байхгүй болох байсан.

Ер нь иргэдийн дуу хоолой болж, шударга зүйлийг шаардаж байгаа залуучуудыг хуулийн хяналтын байгууллага хуулиар айлган сүрдүүлээд байхаар залуучууд дуу хоолой хүргэх боломж нь багасгаж байна.