Ард түмэн өөрсдөө хашир, болгоомжтой, хэрсүү байх цаг болчихлоо. Бид коронавирус гэх цар тахалтай хоёр жил нүүр тулж, тахал дунд амьдарч байна. Эхэн үед төр засгийн зүгээс хил хаах, дэглэм тогтоох, голомт илрүүлэх, нэгдсэн шинжилгээ авах, вакцин татах гэх мэт ажлуудыг хийж, бүх юм УОК, Засгийн газраас хамаарч байлаа. Харин одоо эсрэгээрээ бүх юм ард олноос хамаарч байна. Хөл хорионд орох уу, бизнес хамаг юмаа эрх баригчдаар боолгоод гэртээ ядуурч хэвтэх үү, эсвэл халдвар хамгааллаа сайтар сахиад амьдралаа хэвийн явуулах уу гэдэг сонголт та бидний өмнө байна. Хөл хорионд орохгүй гэвэл вакцинжуулалтдаа бүрэн хамрагдацгаах хэрэгтэй байна, дэглэмээ сайн баримталж, хүүхдүүддээ өвчин тусгачихгүйн тулд хамгаалах ёстой болоод байна.

Ерөнхий байр байдлыг харахад, эрх баригчид дахиж хөл хорио тогтооно гэж яриад эхэллээ. Сонгууль болдгоороо болно, сонгуулийн дүнг зарлангуутаа хөл хорио тогтоож болзошгүй. Эрх баригчдын одооноос гаргаж буй хандлагаас энэ байдал анзаарагдаж байна. Хөл хорио тогтоох байх л даа. Энэ нь халдварыг барьж авах, голомтыг хумих зорилготой гэж байгаа ч эрх баригчдын хувьд хөл хорио бол сонгуулийн дүнг эсэргүүцсэн элдэв жагсаал цуглаан, хэл ам гаргахаас сэргийлэхэд чиглэгдэнэ гэдгийг хэнбугай ч гадарлаж байгаа болов уу.

Эрх баригчдын хувьд сонгууль болоод дүн нь гарсан бол ард түмнийг бөөгнүүлээд байх шаардлагагүй болчихож байгаа хэрэг л дээ. Ард түмэнтэй зэрэгцэж байх, хамт байх хэрэгцээ нь сонгуулийн маргаашнаас дуусчихаж байгаа юм. Шуудхан хэлэхэд “Намайг сонгоорой” гэж ард түмнийг царайчлах шаардлагагүй болчихож байгаа юм чинь нийтээр нь гэр гэрт нь хорьчихно. Ингээд иргэдийг 14 хоног гэрт нь хорьж, наана цаана болж байгаад улсын наадам хүргэчихнэ. Наадмын урдхан хөл хориогоо зогсоогоод 100 жилийн сүрт ойгоо улс даяар хавтгайд нь тэмдэглүүлнэ. Эрх баригчид ийм төлөвлөгөөгөөр явна гэдэг нь харагдаад байна.

Коронавирус гэсэн энэ тахал эрх баригчдад үнэхээр ашигтай байгаа. Ашгаа 100 хувь өгч байна. Харин ард түмэнд тахал үнэхээр хохиролтой байна. Эрх баригчдын тавьж буй хөл хорионд өнөө хэдхэн бизнесүүд нь таг зогсчихно, хоногийн хоолоо өдөр өдөрт нь залгуулдаг иргэдийн хувьд байдал улам дордоно, эдийн засгийн нөхцөл байдал нэмж уруудна. Ийм байдалд дахиж орохгүйн тулд Монголын ард түмэн хашир, болгоомжтой байх хэрэгтэй байна. Хүмүүс минь ухаалаг байцгаая аа. Амьдралд хэрсүү хандацгаая. Аль юм болгон айлын эрх хүүхэд шиг, бүх юмаа бэлдүүлдэг социализмын эрх танхи иргэд шиг байх юм бэ. Амьдрал, үхлийн зааг бидэнтэй улаан нүүрээрээ тулчихаад байна шүү дээ. Цар тахлаар өчигдрийн байдлаар 272 хүн хорвоогийн мөнх бусыг үзүүлээд байна. Энэ тоог хүн амын тоотой харьцуулбал өндөр тоо шүү гэдгийг мэргэжлийн байгууллагууд сануулсаар байгаа. Тахлын үеийн халдвар хамгааллын дэглэмээ нарийн баримталж, хүүхдүүдээ болзошгүй эрсдэлээс хамгаалмаар байна, хөдөө гадаа явахдаа өвчин зовлон тараамааргүй байна.

Израиль улс хөл хориогоо бүхэлд нь тавьчихлаа. Тахлыг ялсны Үндэсний баяраа ч хийчихлээ. Тэр улсын жишгээр иргэд вакциндаа бүрэн хамрагдах ёстой. Вакцин, вакцинжуулалтыг эсэргүүцдэг илүү дутуу хүмүүс одоо боль оо, та нар. Вакцинаа болиод оронд нь ийм юм хэрэглэ гэж санал болгож байгаа нэг ч юм байхгүй байцгааж, хий дэмий л бусдыг турхирах гэж үзээд бүтэлгүйтэж байна. Вакцинаас өөр сонголт байхгүй гэдгийг дэлхийн том гүрнүүд гэлтгүй, бүх улс орнууд хүлээн зөвшөөрч, ДЭМБ-ын зөвлөмжийн дагуу вакцинжуулалтаа идэвхжүүлж байна. Гэтэл вакциныг эсэргүүцэж байгаа хүмүүс “Вакцины оронд ийм юм хэрэглэ” гэж санал болгож байгаа, гарц хэлж байгаа нь харагдахгүй юм. Ямар ч шинжлэх ухааны эш үндэсгүй, эх сурвалжгүй зөгнөлт юм ярьж ард олныг хутган үймүүлж, вакцинжуулалтын хурдад саад хийх гэж оролдож байна. Тиймээс иймэрхүү бодолтой хүмүүс одоо амаа хамхисан нь дээр.

Бид хөл хориотой, хориогүй ч өөрсдөө чамбай амьдарвал эрх баригчдад хөл хорио тогтоох шалтаг өгөхгүй юм. Тиймээс хөл хорих шалтгааныг эрх баригчдад өгөхгүй байя. Тэдэнд өчүүхэн л шалтгаан, алдаа мадаг харуулбал өлгөж аваад л “Тэнд тийм иргэн тэгж коронавирус тараачихлаа” гээд л хамаг бурууг иргэд рүү чихээд хөл хорьчихно. Хөл хорих шалтгаан өгөхгүйн тулд өөрсдөө цэмбэгэр амьдрах хэрэгтэй. Цэмбэгэр шүү. Маскаа зүүгээд, гараа угаагаад, хоорондох зайгаа бариад олонтой газраар аль болох бага явж цэмцгэр байвал манайхан чадна шүү дээ. Тэгсэн байхад бидний хөлийг хэн ч хорихгүй. Үүний цаана бол бидний амин зуулга болсон бизнес бий. Бизнесээ, амьдралаа бид өөрсдөө ингэж л аварч үлдэнэ. Монголын ард түмэн ядуурч, орлогогүй болох тусмаа эрх баригчдын саварт улам лав базуулж, тэр хэрээр төр засгийн халамжаас хамааралтай болно.

Хүнээр тэжээлгэх шиг адгийн юм байдаггүйг монголчууд мэддэг. Зүгээр олдсон чихэрнээс зовж олдсон ааруул дээр гэцгээдэг. Бусдын өгсөн халамж, нэг удаагийн гурил, будаанаас илүү өөрсдийнхөө хийдэг ажил, жижиг ч болтугай бизнесээ хөдөлгөж байх нь иргэн хүндээ, тухайн өрхдөө тустай. Алсуураа улс орны эдийн засагт нэмэртэй. Бусдын гар харж амьдрах, бусдаас царайчилж хоногийн хоолоо алгаа тосон авах шиг гутамшиг үгүйг монголчууд мэддэг учир зүгээр өгсөн юманд дургүй байх нь дийлэнх гэдэгт итгэдэг шүү. Энэ өнгөрч буй хоёр жилийн хугацаанд монголчуудыг нийтээр нь хавтгайруулж халамжлах гэж, халамжинд байлгах гэж их үзлээ. Үнэхээр халамж хэрэгтэй хэсэгтээ хэрэгтэй л байгаа. Харин халамжаас эрс татгалзаж байсан хэсэг нийгэмд байсан юм шүү. Аргагүйн эрхэнд буюу голомтыг хумихын тулд төрөөс авч хэрэгжүүлж байгаа ажлыг дэмжих гэж олон бизнес эрхлэгчид гэртээ зүгээр сууж, хүлцэнгүй загнасан. Гэвч нөгөө талдаа өөрсдөө юу ч үйлдвэрлэхгүй, бүтээхгүй мөртлөө бэлэн юм худалдаж аваад хэрэглээд сурчихсаны гай их гэдгийг бас мэдэрцгээлээ. Арматурын үнэ яаж “галзуурч” байгааг хар даа. Энэ бол наад захын жишээ. Бид өөрсдөө үйлдвэрлээд барилгадаа хэрэглэчих юмыг өнөө л бэлэнчлэх сэтгэлгээгээрээ хандаж, Хятадаас бэлэн юмыг нь бөөндөж авч ирдгийн л харгай шүү дээ.

Хэр их хөл хорионд орно, тэр хэмжээгээр бид нийтээрээ ядуурна. Ядуурах тусмаа хүний гарт, эрх баригчдын саварт чангалуулна. Хүний гарт орох нь хүсмээр юм биш байна аа гэдгийг бид хоёр жилийн хугацаанд ханатлаа мэдэрлээ. Үүнийг хаа хаанаа ойлгох хэрэгтэй. Цэмбэгэр амьдрахгүй бол эрх баригчдад бэлэн “өгөөш” болж, хөл хорионд нь сууж, халамж хүлээсэн ядуус болж, гарт нь орно. Одоо бид хөлөө хориулах уу, эс хориулах уу гэдэг маань зөвхөн биднээс, өдөр тутмын амьдралдаа халдварын дэглэм хэр барьж байгаагаас, маскаа тогтмол зүүж, гараа ариутгаж байгаагаас хамаарах болчихоод байна. Ард түмэн өөрсдөө л хашир, болгоомжтой байхгүй бол биднийг, бидний бизнес, бидний амьжиргааг хориход бэлэн “бүлэг” дээр байгаа шүү.

ӨДРИЙН СОНИН ДАВХАРДАВААГИЙН ГАНСАРУУЛ