Засгийн газар сүүлийн үед уул уурхайн салбарт халтай шийдвэр олноор гаргах боллоо. Энэ долоо хоногийн эхний өдөр Улсын онцгой комиссын хуралдаан болж, шат шатны удирдлагуудад Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх хатуухан сануулга өгсөн.

Аймгийн Засаг дарга нар ажилдаа эзэн байж, орон нутагт хийгдэж байгаа бүтээн байгуулалтыг чанартай түргэн шуурхай гүйцэтгүүл. Аймгийн дарга нар орон нутагтаа шударга ёсыг тогтоож, сахилга хариуцлага дэг журмыг төрийн албанд бий болгохыг дахин үүрэг болгосон. Энэ нь тухайн аймагт үйл ажиллагаа явуулж буй уул уурхай, ашигт малтмал олборлолтын компаниудтай хариуцлага тооцон, халаасанд нь орохгүй байхыг сануулсан хэрэг юм. Тэрбээр “Байгаль орчноо хамгаалахад маш сайн анхаарах шаардлагатай. Шүүх, прокурор, хүчний байгууллагад тодорхой хэмжээгээр шинэчлэлт хийгдсэн. Төрийн хууль зөрчвөл хариуцлага хүлээлгэдэг байх хэрэгтэй. Олигархуудын өмнө орон нутгийн удирдлагууд бөхийх ёсгүй. Айж, шантрахгүй байхыг хүсье. Та бүгдийг Засгийн азар, төр хамгаалах болно. Өмнөговь аймагт Тост, тосон бумба, Хэнтийд-Гутайн даваа, Төв аймагт- Эко-Алтанзаамар, Архангай аймагт Орхон голын ай савд, Сэлэнгэ аймагт Хүдэр, Ерөөд үйл ажиллагаа явуулж байгаа уул уурхайн компаниудын зөвшөөрлийг цуцла. Үйл ажиллагааг нь шалгаж арга хэмжээ ав” гэсэн үүрэг даалгаврыг өгсөн.

Ерөнхий сайдын өгсөн үүрэг даалгавар маш шуурхай хэрэгжин Засгийн газрын өчигдрийн хуралдаанаар 23 тусгай зөвшөөрлийг цуцаллаа.

Засгийн газраас байгаль орчныг хамгаалах, нөхөн сэргээлт хийх, нөхөн сэргээх үүргээ биелүүлэхэд хамтран ажиллах саналыг 202 аж ахуй нэгжид хүргүүлээд хамтран ажиллах, шалгалтын хүрээнд үүргээ биелүүлээгүй учраас 19 аж ахуй нэгжийн 23 тусгай зөвшөөрлийг цуцлах шийдвэр гаргасан тухайгаа Н.Цэрэнбат сайд танилцуулсан.

Хэзээ асуудлаа шийдэх нь тодорхойгүй, ямар хариуцлага тооцох нь огт мэдэгддэхгүй өнгөрдөг байсан ч энэ удаа үнэхээр шуурхай байлаа. Гэхдээ Ерөнхий сайдын энэ үйлдэл бушуу туулай борвиндоо баастай гэгчийг сануулж байна.Шийдвэр гаргаад компаниудад мэдэгдээд уул уурхайн салбарт үүсээд байгаа асуудлыг шийдэнэ гэвэл тэрэн шиг үлгэр үгүй биз.

Одоо л асуудал эхэлнэ дээ. Тусгай зөвшөөрлөө цуцлуулсан компаниуд амаа хамхиад “Жаа” гээд чив чимээгүй өнгөрнө гэж үү. Тэд хөлөө хүрэх газраа зарга үүсгэн хөрөнгө оруулалт болон эдийн засгийн хохирлоо нэхэмжилнэ. Уул уурхай, ашигт малтмал олборлож буй компаниудын ашиг их ч бас түүнийгээ дагаад зардал маш өндөр байдаг. Маш өндөр шүү.

Жишээ болгон хамгийн бага буюу 60 хүнтэй алтны уурхайн нэг сарын төсвийг танилцуулъя.

Ашигт малтмал, алтыг байгаль дэлхийгээс ямар хэмжээтэйгээр олборлох нь тодорхойгүй ч гарах зардал гарсаар л байдаг эрсдэлтэй. Дунджаар тухайн сардаа дөрвөн кг алт олборлолоо гэхэд орлого нь 400-450 сая төгрөг. Тухайн уурхайн ажилтны цалин 125-128 сая төгрөг. Нийгмийн даатгал, хүн амын орлогын албан татварт 25-28 сая төгрөг. Цахилгаан, усны мөнгө болон засвар үйлчилгээ хамгийн багадаа 180 сая орчим. Аймаг орон нутгийн хамтын гэрээний дагуу олгох мөнгө бас нь 10 сая хол давна. Улсын байцаагчийн торгууль, сануулга дагасан мөнгө гэж бас урсаад өгнө. Энэ бол хамгийн цөөн хүнийг ажлын байраар хангаж буй уурхайн жишээ.

Тэгвэл тусгай зөвшөөрлөө цуцлуулсан компаниуд багадаа л 100 хамгийн ихдээ 420 хүнийг ажлын байраар хангаж байсан байх юм.

Тусгай зөвшөөрлөө цуцлуулсан “Булаг сүүж майнинг” ХХК

БНХАУ-ын иргэний хөрөнгө оруулалттай

Тусгай зөвшөөрлөө цуцлуулсан аж ахуйн нэгж ажиллах боломжгүй зогсоно. Зогссон өдрөөс эхлэн банкны зээдийн хүү нь гэрлийн хурдаар өсч, олон хүний нийгмийн даатгалын өрөнд шумбаж эхэлнэ.

Тусгай зөвшөөрлөө цуцлуулсан Эм Жи Эйч ХХК Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Вант Улсын иргэдийн хөрөнгө оруулалттай.

Хөрөнгө оруулалтын зардлаа тэд хаанаас нөхөх вэ, олон сая доллараар авсан машин техникээ яах вэ, хэд дахин бага үнээр зарах уу гээд л түмэн асуудал тулгарч буй. Засгийн газрын шийдвэрээр тусгай зөвшөөрлөө цуцлуулсан компаниуд бүгд шүүхэд хандана. Үйл ажиллагаагаа эхлээд удаагүй компаниудын тусгай зөвшөөрлийг үндэслэлгүйгээр хаасан тохиолдолч бий гэнэлээ. Засгийнгазраас 2040 он хүртэл үйл ажиллагаа явуулах эрх өгсөн тусгай зөвшөөрөл нь ч байна. Б.ас нэгэн асуудал бол ТОст тосон бумын нуруунд таван компанид тусгай зөвшөөрөл өгөөд тэд ажлаа эхлэх гэж байгаа. Байгаль орчноо хамгаалж,тусгай хамгаалалт гэж яриад байгаа нь үг үйлдлээрээ зөрөх нь бас асуудал дагуулна.

Шүүхийн процесс үргэлжилсээр 2020 оны сонгуулийн өмнө Засгийн газрын буруу болж их хэмжээний хохирол барагдуулах болоход У.Хүрэлсүх хаана байхыг хэн ч хэлж мэдэхгүй. Дотоодын компаниуд ч дүүрч гэхэд эдгээр 19 аж ахуйн нэгж дунд гаднын хөрөнгө оруулалттай хэд хэдэн компаниуд байна. Тэд олон улсын шүүхэд хандвал дагаад ямар их зардал мөнгө, цаг хугацаа урсахыг тооцоолж баршгүй. Хууль бус үйлдлийг таслан зогсоох нь зүйн хэрэг ч хэт их сүржигнэл, хийрхлээс үүдэлтэй шийдвэр аюулын харанга дэлдэж болзошгүй байна. Гаднын хөрөнгө оруулалт эрс буурч ч мэднэ. Уул уурхайн компаниудын гомдлын мөнгийг улсын төсөв дийлэх үү, Ерөнхий сайд аа. Дээсэн дөрөөн дэр дэнжигнэж буй эдийн засгаа элгээр хэвтүүлэх үйлдэл энэ биш байгаа....