Улаанбаатар-Дарханы зам гэж “там” болоод хэдэн жилийн нүүрийг үзлээ. Хамгийн их ачаалалтайд тооцогддог Улаанбаатар-Дархан чиглэлийн замыг дөрвөн эгнээ болгон өргөтгөж, шинэчлэх шийдвэрийг Засгийн газар 2018 оны есдүгээр сарын 5-ны өдрийн хуралдаанаараа гаргасан байдаг. Нийтдээ 204.11 км замыг хоёр жилийн дотор барьж, 2020 онд ашиглалтад өгөхөөр төлөвлөсөн боловч уг зам өнөөдрийг хүртэл шороо тоостойгоо зууралдсан хэвээр байгаа.

Үндсэндээ одоо бол 2024 оноос өмнө амжиж энэ зам дуусвал их юм болохоор болчихоод байна. Саявтар Дарханы зам ашиглалтад орсон гэсэн мэдээ “Цагийн хүрд”-ээр явлаа. 200 км замын 100 гаруйхан км нь л ашиглалтад орсон, бусад нь орох байтугай ажил нь эхлээгүй байгаа. Энэ талаар Дарханы гишүүн нь өөрөө хэлсэн. Одоо л шүүхийн ажил нь эхлэхэд бэлэн боллоо гэж. Энэ шүүх нь замын тендерээ булаацалдсан л шүүх хурал болох юм. Тэгэхлээр тендер нь ч зарлагдаагүй байгаа зам хэзээ ашиглалтад орох вэ гэдэг нь тодорхой. Энэ жилдээ тэр талаар саналтгүй. 204 км замын ажил удаашрахын хэрээр төрийн томоохон албан тушаалтны ханцуйн доторх наймаа гаарч, ил болж байна.

Энэ бүхний эхлэл Зам тээврийн сайд асан, УИХ-ын гишүүн Б.Энх-Амгалангаас эхтэй. Тэр л тендер будилуулж ажиллахгүй компанид худал тендерт ялуулсан нэрээр мөнгө угаасан байж болзошгүй. Тэр нөхрийн өөрийнх нь хувийн “Мишээл экспо” энэ цар тахлын үед яаж өргөжин тэлж, хөгжиж байгааг харахад ийм хар хэнд ч төрж байна. Цар тахлын үед маш амжилттай, тасралтгүй явж байгаа бизнес бол “Мишээл экспо” худалдааны төв болоод байна. Энэ захын үйл ажиллагаа ёстой нэг гялалзаж өгч байна. Тэр нөхөр Дарханы зам ашиглалтад хэсэгтээ орохгүй гэдгийг сайн мэдэж байсан учраас зугтаж, Говь-Алтайгаас сонгогдож хуулийн хамгаалалтад орсон. Дарханы замыг өдийг хүртэл ашиглалтад оруулахгүй гацаасан нь хэт олондоо эрдэж “намайг хэн хэлж, нохойг хэн саах вэ” хэмээн бардаж, бярдаж байдаг Б.Энх-Амгалан гишүүний хийсэн үйлдэл. Дарханы замын төслийн ажлыг жинхэнэ утгаар нь удаашруулж, олон иргэнийг хохироосон хүн бол яалт ч үгүй Зам тээврийн сайд асан, УИХ-ын гишүүн Б.Энх-Амгалан.

Энэ замтайхолбоотоймаш олон хүнийажил амьдрал, амь нас, эрүүл мэнд хохирсон асуудлыг нэн тэргүүнд ярих ёстой. Дарханы замын ажлыг ямар ч төлөвлөгөөгүй, бэлтгэлгүй, гүйцэтгэгч компаниудтай байгуулсан гэрээгүй, санхүүжилтгүй эхлүүлж, замыг хаасны балгаар олон иргэд амь нас, эд хөрөнгөөрөө хохирсон. Тэр тусмаа Улаанбаатар-Дархан чиглэлийн авто зам нь Дархан, Сэлэнгэ, Орхон, Булган, Хөвсгөл гэсэн бүтэн таван аймгийн иргэдийн эрхийн асуудал хамгийн ихээр орхигдсоор байгаа. Өргөтгөх, шинэчлэх ажил хөрөнгө мөнгөний болоод улс төрийн шалтгаант асуудлуудаас үүдэн хэт удаашралтай явагдаж байгаа. Ер нь олон иргэн цаг хугацаа, хөрөнгө мөнгө, ажил амьдрал, эрүүл мэндээрээ хохирсон асуудлыг Б.Энх-Амгалан гишүүн хар толгойгоороо хариуцах ёстой. Дарханы замд хохирогчид ч Зам тээврийн сайд асан, УИХ-ын гишүүн Б.Энх-Амгалангаас хариуцлага нэхэх хэрэгтэй. Ер нь ажил хийж үзээгүй хүн бүтээгүй, түвэгтэй, хүнд хүчир ажлаас аль болох дөлж, тойрч гүйгээд байдаг тал байдаг. Нэг үгээр хэлбэл, халгаж гүйгээд байдаг юм.

Б.Энх-Амгалан гишүүний өөрийнх нь “Мишээл экспо” хэрхэн цэцэглэснийг, өрөөлийн Дарханы зам яаж зэрэмдэглэгдсэнийг хар даа. Хэдэн жилийн өмнө хэний ч мэдэхгүй байсан захын эзэн гарч ирээд Монгол төрийн ажлыг ингэж л самарч байгаа юм. Б.Энх-Амгалан гишүүн өөрийнхөө зах дээр гаргасан сэтгэлээ энэ төрийн ажилдаа гаргачихгүй яав даа. Бүр болоогүй мань хүн Зам тээврийн сайдаар ажиллаж байхдаа газрын замаа ашиглалтад оруулж чадаагүй байж Тэнгэрийн зам яриад зогсож байсан нэгэн. Өнөөдөр Тэнгэрийн зам байтугай, газрын зам нь ч алга. Дарханы зам ирэх онд ч ашиглалтад орохгүй. Ирэх жилүүдэд хичнээн хүний амь нас эрсдэж, эд хөрөнгө, эрүүл мэндээрээ хохирохыг хэн ч мэдэхгүй, хэн ч хариуцлага хүлээхгүй. Дарханы зам тавигдах гэж хэдэн төрийн нүүр үзэв. Анхнаасаа л Дарханы зам салбарын сайд, газрын дарга зэрэг шуналтнуудын нүд, гарт өртчихсөн байсан хэрэг. Хоёр парламент дараалан МАН үнэмлэхүй олонх болчихоод, бүх эрх мэдлийг өөртөө төвлөрүүлчихээд өнөөдрийг хүртэл бүтэн гурван жил ганц Дарханы зам тавьж чадахгүй байна гэдэг үнэхээр харамсмаар, халагламаар. Одоо Дарханы зам хүний амь нас, эрүүл мэндэд маш аюултай бүс болчихсон байна. Дуусдаггүй Дарханы зам хэзээ ашиглалтад орж, ард иргэдийн санаа амарч, ажил амьдрал жигдрэх вэ, хэн үүнд хариулт өгөх вэ. Дарханы замын ажлыг унжруулж сунжруулж, ард иргэдэд бөөн зардал чирэгдэл болж байгаа зүйл нь Б.Энх-Амгалан гишүүний төрийн ажилд хэрхэн ханддагийн илрэл.

Саяхан Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Авлигын эсрэг комисс байгуулахаар болсноо зарласан. Учир нь Засгийн газраас гарч байгаа шийдвэр анхан болон дунд шатанд хэрэгжихгүй байгаагаас иргэдэд төрийн үйлчилгээ хүрэхдээ хүнд суртал, авлига дагуулж байгаа учраас энэ бүхэнтэй тэмцэнэ гэдгээ илэрхийлсэн юм.

Тэгэхлээр Авлигын эсрэг комиссын хамгийн эхний ажил бол Б.Энх-Амгалан гишүүнийг шалгаж мөнгө угаасан уу, хэн нэгэнд давуу боломж олгож шан харамж авсан уу гэдгийг шалгаж ард түмэнд мэдэгдэх ёстой. Мэдээж Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэд энэ тэмцэл хүнд хэцүү байх болно. Тэрээр “Авлигатай тэмцэнэ гэдэг бол бид өөрөө өөрсөдтэйгөө, мөн намынхаа журмын нөхөдтэйгөө тэмцэнэ гэсэн үг” хэмээн хэлж байсан. Яалт ч үгүй тийм, тэгээд ч Монголын хамгийн чухал хэрэгтэй замыг ямар санаатай дөрвөн жил гацааж ард түмнийг чирэгдүүлсний үнэн учрыг олох нь энэ байгуулагдсан Авлигатай тэмцэх комиссын нэн тэргүүний ажил байх ёстой. Улс орон, ард түмэнд өчнөөн зардал чирэгдэл учруулсан энэ нөхрөө яаравчлан шалгаж, ажлаа эхлүүлмээр байна. Авлигатай тэмцэх комиссын чинь эхний ажил бол Дарханы замын тендерийг шалгаж, Б.Энх-Амгаланг УИХ-ын гишүүнээс нь эгүүлэн татах юм шүү, Ерөнхий сайд аа.