Гадаад харилцааны яамны Эдийн засгийн хэлтсийн дарга Г.Жаргалсайхантай саяхан болсон “Евразийн эдийн засгийн коридорт Монгол Улсын оролцоо” форумын үеэр уулзаж ярилцлаа.

-Евразийн эдийн засгийн коридорын төсөл хөтөлбөрүүдийн хэрэгжилт ямар шатандаа яваа бол?

-Эдийн засгийн коридорын төсөл хөтөлбөрүүд Монгол Улсад сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй хэрэгжиж байгаа. Монгол, ОХУ, Хятад улсын төрийн тэргүүнүүд гурван талт уулзалтыг таван удаа хийсэн. Эдгээр уулзалтуудаас гарсан хамгийн том шийдвэр бол эдийн засгийн коридорын төсөл хөтөлбөрийг баталж, хэрэгжүүлж байгаа явдал. Эдийн засгийн коридор маань гурван улсын хамтарсан төсөл учраас дан ганц Монгол Улс гэхгүйгээр гурван улсын хамтарсан үйл ажиллагаагаар хэрэгжүүлэх зайлшгүй шаардлага байгаа. Гурван улсын төрийн тэргүүн болон ажлын хэсгийн уулзалтуудаар 32 төслийг Монгол Улс, БНХАУ, ОХУ хамтран хэрэгжүүлэхээр тогтсон байдаг.

-Ямар төслүүд билээ?

-Эдгээрээс сүүлийн жилүүдэд гурван том төслийг тэргүүлэх зэрэгт авч үзсэн. Авто замын, төмөр замын коридор, эрчим хүчний шугам дамжуулах төслүүдийг тэргүүлэх чиглэлийн төсөл болгон хэрэгжүүлэхээр гурван тал тохирсон байгаа. Евразийн эдийн засгийн коридорын асуудлаар Монгол Улсын ГХЯ, ЗТХЯ, Дэлхийн банктай хамтран хурал зохион байгууллаа. Үүгээр эдийн засгийн коридорын ач холбогдол, түүнийг хэрхэн хэрэгжүүлэх вэ, өнөөгийн монгол орны эдийн засгийн байдал ямар төвшинд байгаа талаар нэлээд зөвлөлдлөө.

-Өнгөрсөн хугацаанд чухам мар үр дүнтэй ажил хийгдэв. Цаашид анхаарч хэрэгжүүлэх ажил юу байна?

-Гадаад харилцааны яамны зүгээс бодлогын түвшинд дорвитой ажлуудыг хийсэн гэж үзэж байгаа. 2016 онд Эдийн засгийн коридорын төсөл, хөтөлбөр батлагдсанаас хойшхи хугацаанд Монгол, Орос, Хятадын экспертүүдийн уулзалтыг жил болгон хийж ирсэн. Зарим жилд хоёр ч удаа хийсэн. Уулзалт бүрээр тодорхой арга хэмжээг хэрэгжүүлэхээр санал солилцон, тохиролцоод явж байгаа. Өнөөдрийн байдлаар“Төмөр зам болон авто замын коридорын төслүүдийг эрчимтэй явуулъя” гэсэн саналыг гурван талын түвшинд ойлголцоод явж байна. Удахгүй төмөр замын коридорын төсөлд нэгдсэн ойлголтод хүрч, тодорхой баримт бичигт гарын үсэг зурахаар төлөвлөж байгаа. Дээр нь гурван тал дэд сайдаар ахлуулсан ажлын хэсэг байгуулсан. Энэ ажлын хэсэг гурван талын коридорын төслийг хэрэгжүүлэхэд бодлогын чанартай арга хэмжээнүүдийг авч хэрэгжүүлэхээр тохирсон.Эдийн засгийн коридорын төсөлтэй холбоотойгоор эрчим хүчний салбарт дорвитой зүйлүүдийг хийж байна. Эрчим хүчний дамжуулах шугамын төслүүдийг хийж байгаа. Монгол Улсын Ерөнхий сайд ОХУ-д айлчилж байна. Энэ үеэр хийн хоолойг Монгол Улсаар дамжуулан тавих асуудал яригдаж байгаа. Үүнийг гурван улсын түвшинд үндсэндээ дэмжээд тохирсон асуудал. Үүнийг ажил хэрэг болгох нь ажлын экспертүүдийн хийх ажил гэж ойлгож болно.

-Монгол Улс, ОХУ, БНХАУ гурван улсын авто замын транзит тээврийн асуудал юу болсон бол. Транзит тээвэр хийж байна уу?

-Гурван улсын хамтарсан алжын хэсгүүдийн уулзалт тухай бүрт болж байгаа. Түүнээс гадна авто замын төв коридортой холбоотой ажлын хэсгийг ОХУ-д байгуулсан. Манай улсад сая байгуулаад байна. Хятадын талаас хариу хүлээж байгаа. Энэ гурван ажлын хэсэг нэгдсэн хуралдаанаа хийгээд, авто замын коридорыг байгуулахад ямар ач холбогдолтой юм бэ гэдэг судалгаанууд хийхээр зорьж байгаа. Үүнтэй холбоотойгоор Монгол Улсад 2017 онд эдийн засгийн коридорыг урагшлуулах, нэлээд эрчимжүүлэх үүднээс Хөрөнгө оруулалтын судалгааны төвийг Засгийн газрын тогтоолоор байгуулсан. Энэ төвийн үйл ажиллагааны үндсэн чиг үүрэг нь эдийн засгийн үндэслэлүүдийг судлах, шинжээч нартай хамтарч ажиллах юм. Гурван талын хэмжээнд тодорхой төслүүд хэрэгжээд ирэхээр хамтарсан судалгааны төв болгох чиглэлээр цаашдаа үйл ажиллагаа явуулна. Мөн төмөр зам, авто замын төслүүд дээр үйл ажиллагаа нэлээд эрчимтэй явж байгаа. Тус тусынхаа хүрээнд тээвэрлэлт хийж байгаа.

-Монгол Улсын авто замын коридор ямаршуухан байгаа гэж бодож байна?

-Замуудын шинэчлэлийн ажлууд хийгдээд явж байгаа. Үүнийг бид зөвхөн хурдны зам гэж ойлгож болохгүй, ямар ач холбогдолтой зам болох талаар нэгдсэн ойлголтод хүрэх талаар гурван талын судалгааны ажлын хэсгүүд ажиллаж байгаа.

-Ерөнхий сайд ОХУ-тай хийн хоолой дамжуулах талаар санамж бичигт гарын үсэг зурлаа. Ямар ач холбогдолтой бол?

-Манай Монгол Улс өөрийн нутаг дэвсгэрээрээ хийн хоолой тавьснаар зөвхөн ОХУ, БНХАУ-ын хоорондын худалдан авалтад биш Монгол Улсын хэрэгцээ шаардлага хангагдана. Монгол Улсын эрчим хүчний хэрэглээ хангагдана. Байгаль орчинд ч таатай байдал үүснэ. Яагаад гэвэл байгалийн хий гэдэг маань өөрөө эрчим хүчний байгальд хоргүй цэвэр бүтээгдэхүүн юм. Үүнийг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээр хэрвээ явуулбал Монгол Улсын эрчим хүч, цахилгааны хэрэглээний асуудал давхар шийдэгдэнэ. Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээр явж байгаагийн хувьд манай улсад орох татвар нэмэгдэнэ. Эдийн засгийн чухал ач холбогдолтой. Газар нутгаа ашиглуулсны татвараа тухайн үед гэрээ байгуулж авах боломж бүрдэнэ.