Цементийн хомсдол үүссэнтэй холбогдуулан Засгийн газраас импортын татварыг он дуустал тэглэсэн. Уг шийдвэрийг иргэдийн зүгээс ихэд няцааж байгаа. Иймд бидний зүгээс цаг үеийн нөхцөл байдалтай холбогдуулан Эдийн засагч Д.Амгалантай ярилцлаа.

-Цементийн импортын татварыг тэглэсэнтэй холбоотой таны байр суурь ямар байгаа вэ?

-Засгийн газрын шийдвэрээр цементийн гаалийн албан татварыг тэглэхээр болж байна. Сангийн сайдын тайлбараар бол бүтээн байгуулалтыг саадгүй үргэлжлүүлэх, цементийн үнийн өсөлт, хомсдолоос сэргийлэх үүднээс цементийн гаалийн албан татварыг энэ он дуустал тэглэх шийдвэр гаргасан гэж байгаа нь засаг, төр салбарын болоод нэгдсэн бодлого төлөвлөгөөгүй явдгийг бүрэн утгаар нь харуулсан үйл явц боллоо. Бодит байдал дээр ЗГ-ын дээрх хүлээлт биеллээ олно гэдэг нь хэт хөнгөн дүгнэлт төдийгүй маш хортой шийдвэр гэж харж байна.

-Цементийн импортын татварыг тэглэснээр гарах эрсдэл, үр дүнг та хэрхэн харж байна вэ?

-Хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалж байгаа шийдвэр гэхээс илүүтэй. Энэ шийдвэр нь одоо алдагдалтай байгаа төлбөрийн тэнцлийг улам муутгах үндэслэл, тулгуураа алдсан төгрөгийн ханшийг улам сулруулах, үнэгүйдүүлэхэд түлхэц болох, үндэсний үйлдвэрлэлийг эрсдэл рүү түлхэж байна. Ялангуяа дотоодын цементийн үйлдвэрүүд ажлын байраа хадгалахад хүндрэл үүсэх төдийгүй санхүүгийн эх үүсвэр, өөрөө өөрийгөө санхүүжүүлэх тогтолцоонд гажуудал гарах гээд наад захын хүндрэлүүд үүсэх эрсдэл бий. Мөн ажилгүйчүүдийн эгнээг нэмэгдүүлэх, халамжийн бүлгийг зузаатгах урьдач нөхцөл ч болох талтай. Цаашилбал валютын гадагшлах урсгалыг нэмэгдүүлж, дотоод хуримтлалыг үгүй хийж, эдийн засгийн дархлааг сулруулах, импортлогч улсаас хэт хараат болох эрсдэл бий... гэх мэт маш олон сөрөг үр дагаврыг дагуулах болно шүү.

-Үндэсний үйлдвэрлэлийг эрсдэлд оруулж байна гэж та хэллээ. Үндэсний үйлдвэрлэгчид яг ямар эрсдэл нуруун дээрээ үүрч байна вэ?

-Үндэсний үйлдвэрлэл гэдэг бол бидний амар амгалан сайхан амьдрал, улсын төсөв санхүүгийн баталгаат эх үүсвэр, аж ахуй, жижиг дунд бизнесийн бэлтгэн нийлүүлэх гол суваг, ашиг орлогын үндэс төдийгүй өрхийн орлого, иргэдийн цалин хангамж гэх мэт олон зүйлтийн эх үүсвэр нь, тэдгээрийн оршин тогтнох баталгаа бүхий олон талт харилцааны эх сурвалж нь гэж ойлгож болно. Бид импортыг дэмжих нь өөрөө дээрх олон талт харилцаанд эрсдэл авч ирж байна гэсэн үг. Үндэсний үйлдвэрлэл импортод шахагдсанаар хамгийн том эрсдэл санхүүгийн эрсдэл байх болно. Өөрөөр хэлбэл өөрөө өөрийгөө санхүүжүүлэх зарчим алдагдах болно, хөрөнгө оруулалтын горим, бодлого алдагдана, үүнээс улбаатай хүний нөөцийн менежментэд доголдол үүснэ. Энэ нь ажлын байраа алдаж, хүний нөөцийн бодлого алдагдаж, ажилгүйдлийн, ядуурлын суурь тавигдах урьдач нөхцөл болно. Мөн төсвийн орлогын гол эх үүсвэрт тасалдал үүсэх гэх мэт маш олон эрсдэлийг дурдаж болно. Монголчууд бид том эрх ашиг, том боломж болсон үндэсний баялаг бүтээгчдээ үгүйсгэж, гадныхныг, бусдыг ухамсарт бусаар даган дуурайж ирсэн нь өнөөдөр хөгжлийн хавханд өөрийгөө оруулсан. Өөр хэн ч биш.

Сүүлийн 30 гаруй жилийн түүхээс сургамж авах хэрэгтэй. Хөгжингүй улс үндэсний баялаг бүтээгчид, хөрөнгөтнүүдээ хамгаалдаг. Зөвхөн үндэсний баялаг бүтээгчдийнхээ ачаар хөгждөг. Чухал үед нь дэм болж, хүнд үеүдэд улс нь, ард иргэд нь тэднийхээ хүч нөөцөд тулгуурлан босдог энгийн ойлголт. Товчхондоо бол тэдний хөгжлийн нууц бол баялаг бүтээгчид. Тодорхой ойрын жишээг саная: Хонконг, Сингапур, Тайваний хамтаар «Азийн дөрвөн бар» хэмээх Өмнөд Солонгос ДНБ-ээр дэлхийд 12-т, Азид 4-т эрэмбэлэгдэх хөгжингүй орон болсон. Экспортод чиглэсэн эдийн засагтай. Цахилгаан бараа, гар утас, робот, хөлөг онгоц, ган хайлуулалт, автомашин үйлдвэрлэл нь эдийн засгаа авч явдаг. Энэ амжилтын гол үүргийг Солонгосын баялаг бүтээгчид буюу үндэсний үндсэн дамнасан корпорацууд бий болгож ирсэн. Энд: Самсон Хёньдэ, СК, ЛЖ, Ханьжинь, Кымху Түсань зэрэг экспортод чиглэсэн хэдэн компани ДНБ-ийн 90%-ийг бүтээн хөгжүүлсээр байна. Бид сурах хэрэгтэй.

-Угтаа бол ард иргэдийн амьдралыг дэмжихийн тулд импортын татварыг тэглэж байна гээд байгаа шүү дээ?

-Бид ард иргэдээ дэмжих нэрээр өөрсдөө бүтээх бус бэлэнчлэх сэтгэлгээнд суурилсан, тус дэм горилсон, халамжийн бодлогыг барьж ирснээр ямар байдалд орсныг саяхны цар тахлын үйл явц харуулсныг санах хэрэгтэй. Хил гаалийн гацаа, импортын тасалдал үүнээс үүдэлтэй нийлүүлэлтийн гаралтай инфляц, үнийн өсөлт, төгрөгийн ханш уналт, гадаад өрийн дарамт зэргийг бид одоогоор шийдэж чадаагүй л байна шүү дээ. Үүний шалтгаан бол амар хялбараар импортыг дэмжиж ирсэн явдал.

Тиймээс иргэдийн амьдралыг дэмжихийн тулд импортын татварыг тэглэж байна гэдэг бол зуун хувь гаднын улсын хараат болъё гэдэгтэй агаар нэг шүү. Үндэсний болоод эдийн засгийн дархлааг бүрэн устгах бодлого шүү.

-Барилгын компаниуд үйл ажиллагаагаа явуулахад цементийн үнэ саад болох, олдоц байхгүй гэх мэт шалтгаануудыг хэлж байгаа шүү дээ?

-Энэ өнөөдрийн тулгараад байгаа асуудал биш шүү дээ. Засаг, төр гэж байдаг бол бодлого гэж байдгүй юм уу. За яах вэ өнөөдөр үнэ өссөн, хэмжээ дутсан гээд гаднаас авдаг байж. Маргааш гаднынхан аажмаар үнээ өсгөнө, хил гаалийг гацаана, тэр үед үндэсний хэдэн үйлдвэрлэгч үгүй болсон байна. Ямар шийдвэр гаргах уу. Гол шийдэл бол цементийн үйлдвэрийн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх, үйлдвэрлэгчийн тоог өсгөх шүү дээ.

-Дарханы зам, томоохон бүтээн байгуулалтаа дуусгахын тулд уг шийдвэрийг гаргасан гэж сангийн сайд мэдээлэлсэн. Та үүнтэй санал нийлж байгаа юу

-Үүнтэй санал нийлэхгүй. Дарханы зам ч тэр, цементийн томоохон нийлүүлэгч, Хөтөлийн асуудал ч тэр манай төр залгамж бодлогогүй, ажил хийж чаддаггүй болохыг л илтгэж байна. Ажиллуулж чадахгүй бол булаах хэрэг байсан ч юм уу. Ерөнхийд нь дүгнэхэд цементийн үйлдвэрүүдийг төр захиалгаар дампууруулж Хятад цементийг импортоор оруулж ирж байгаа мэт л сэтгэгдэл төрөх юм даа. Өөр гарц олон шүү дээ.