Эдийн засгийн тоон үзүүлэлт өслөө. Уул уурхайгаас олох ашиг нэмэгдлээ. Төсвийн зарлага буурлаа…Гэх мэдээлэл эрх баригчдын зүгээс өгдөг ч бодит байдал дээр захын хорооллын дэлгүүрүүдэд өрийн дэвтэр улам зузаарч, нүүрс, алт, зэсийн түүхий эдийн орлого аманд ч үгүй хамарт ч үгүй авлигачдын оффшор дансанд орж, үрэлгэн төсвийн балгаар үүд, хатавч нь онгорхой цоорхой ийм л улс болжээ.

2023 оны 1-р улирал, өрхийн нийгэм эдийн засгийн судалгаанд нэг өрхийн сарын дундаж орлого 1,785,000 бол сарийн нийт зарлага нь 1,736,000 ажээ. Бодит зарлага өмнөх оноос даруй 4,7 хувиар өссөн нь хүнсний гол нэрийн бараа бүтээгдэхүүний үнэ ханш нэмэгдсэнтэй холбоотой.

Иймээс дундаж өрхийн сарын орлого хүнсний бүтээгдэхүүн худалдан авахад 90 гаруй хувь нь зарцуулагдаж байна гэсэн үг. Шалтгаан нь өргөн хэрэглээний барааны үнэ ханш байнга асаж байгаатай холбоотой. Улсын гадаад өр улам бүр нэмэгдсээр.

Улсын нийт гадаад өр 2023 оны эхний 9 сард 34.0 тэрбум ам.доллар болж, өмнөх оны мөн үеэс 1.5 (4.5%) тэрбум ам.доллар,өмнөх улирлаас 200.4 (0.6%) сая ам.доллароор тус тус өссөн байна. Улсын гадаад өр гэдэг нь Монгол улсад бүртгэлтэй улсын болон хувийн бүх ААН-үүдийн гадаад өрийн хэмжээг хэлж байна.

Нийт гадаад өрийн 14 тэрбум доллар буюу 41 хувийг шууд хөрөнгө оруулалт, компани хоорондын зээл эзэлж байгаа нь анхаарал татах асуудал болов уу. Харин 7,9 тэрбум доллар буюу 23,2 хувийг ЗГ-ын өр дангаараа эзэлж байна. Өөрөөр хэлбэл эдийн засгийн статистик тооцооллыг бодит байдалтай нийцүүлсэн тоо баримт, мэдээлэл ихээхэн дутмаг ажээ. Улс даяараа өр зээлийн сүлжээнд торлогдож, бүтээмжгүй, хүртээмжгүй зах зээлийн шударга өрсөлдөөнгүй эдийн засаг нэртэй монополь тогтолцооны гор энэ ажээ.

Д.ЭНХБАТ